Panuje błędne myślenie, że zagadnienia dotyczące typografii ograniczają się tylko do wybrania kroju pisma pasującego do naszego projektu. W rzeczywistości typografia towarzyszy nam na każdym kroku, a jej elementy bezpośrednio wpływają na czytelność tekstu i jego odbiór przez użytkownika. O tym, jak ogromne znaczenie ma sposób zapisu, wielkość znaków, ale też odpowiedni font piszemy w tym artykule.
Definicja i funkcje typografii
Codziennie jesteśmy niemal zalewani przez różnego rodzaju treści. Dlatego warto zadbać o formę komunikatu, aby był klarowny i prosty w odbiorze. Jak już wspominaliśmy, typografia to niejako zestaw zasad odnoszących się do tworzenia tekstów, które bezpośrednio są powiązane z liternictwem. Kroje pisma ich stopień, wielkość liter, interlinia, wcięcie tekstu, kształt znaków, podział na akapity czy kernig i wiele innych elementów składa się na miano typografii. Aktualnie to pojęcie często rozszerza się też o layouty stron internetowych. W wielu przypadkach osiąga ona rangę sztuki, ale najczęściej jest prawie niezauważalna. Odpowiednie żonglowanie wypisanymi cechami skutecznie wpływa na tekst i odbiór treści, nadając im wybrany ton. Zasady typografii mają kluczowe znaczenie zarówno przy projektach wykorzystywanych online, jak i tych drukowanych.
Krój pisma i wiele więcej – czym jest dobra typografia?
W tym przypadku mamy tu dwa obozy: projektantów, którzy będą stawiać na krzykliwe, mocno artystyczne projekty, w których typografia jest zdecydowanie na pierwszym planie. Z drugiej strony mamy podejście, że typografia, szczególnie w druku powinna być niewidoczna, aby móc bez zakłóceń przekazywać charakter treści. Nie jest to kwestia oczywista, ale mocno zależna od projektu i myśli, którą chcemy przekazać. Bez względu na to, którą opcję wybierzemy, pamiętajmy o tym, aby tekst był przyjemny w czytaniu, inaczej zatracimy podstawowe funkcje tekstu czy komunikatu.
Czcionka, font czy krój pisma – rozróżnianie terminów
Wszystkie te definicje bardzo często są używane zamiennie, ale każda z nich ma swoje własne odmienne znaczenie.
Krój pisma – oznacza zbiór/rodzinę czcionek, które mają podobne cechy takie, jak np. kształt liter, czy grubość linii w konkretnych znakach.
Czcionka – to termin, który zaczerpnięty został od Gutenberga, czyli twórcy maszyny do druku i jego ruchomej czcionki. Znaczenie odnosi się do konkretnego kroju pisma, ale uwzględnia też wielkość, styl oraz grubość.
Font – to cyfrowe odpowiedniki czcionek, czyli elektroniczny zapis informacji o danych znakach np. odstęp między literami, czy ich kształt, które w połączeniu ze sobą tworzą spójny obraz danej czcionki.
Format i wielkość fontu
Wielkość fontu zależy przede wszystkim od przestrzeni, w jakiej ma być umieszczony – inną wielkość umieścimy na plakacie, a inną na stronie internetowej dostosowanej do wersji mobilnej. Podstawę ułożenia stanowi też proporcja – wielkość musi też być dopasowana do innych elementów znajdujących się w projekcie. Dlatego format to punkt wyjściowy przed rozpoczęciem projektowania, aby rozmieszczenie elementów nie wymagało późniejszych poprawek.
W tym miejscu warto poruszyć też kwestię kerningu, czyli odstępów między poszczególnymi literami. To jeden ze sposobów na poprawę czytelności, szczególnie przy bardzo ozdobnych fontach. Kerning daje nam także możliwość ingerencji w estetyczny skład tekstu, gdy standardowe justowanie lub wyrównanie od lewej do prawej nie wygląda korzystnie.
Czym się kierować przy wyborze kroju pisma?
To pytanie może spędzać sen z powiek szczególnie młodym projektantom. Wiele zależy od tego, co chcemy przekazać treścią, jak pozycjonuje się brand, czy projekt ma mieć charakter bardziej artystyczny, czy informacyjny. Ważne, aby krój pisma był spójny z osobowością twojej marki. Zwróć uwagę na to, czy dany font ma pliki zawierające też znaki specjalne oraz polskie znaki – sprawdź czy dany projekt ich wymaga. Oprócz tego warto zainspirować się najnowszymi trendami (np. na blogu Drukomat!), ale zawsze powinniśmy na pierwszym miejscu stawiać czytelność w wizualnym wymiarze.
Jak łączyć ze sobą kroje pisma?
Problematyczna może być też kwestia łączenia kilku fontów ze sobą w jednym projekcie. Ich stosowanie powinno być mocno przemyślane, tak aby dany krój pasował do innych i całość była spójna. Tym samym powinniśmy spojrzeć np. na strony internetowe w szerszym kontekście, a nie mieć na uwadze tylko dany element. Nie spiesz się z wyborem! Dobór kroju pisma to jeden z kluczowych wyborów, gdy zmagamy się z typografią, dlatego warto podjąć przemyślane decyzje.
Szukasz fontów z polskimi znakami? Sprawdź tutaj!
Czcionki bezszeryfowe, szeryfowe i inne
Czcionki możemy podzielić na kilka rodzajów, ale najbardziej podstawową typologią będzie tu rozróżnienie na ozdobne i mniej wyróżniające się kroje pisma. Każdy z krojów pisma ma swoje określone zastosowania projektowe i sprawdzą się w różnych konwencjach.
Kroje bezszeryfowe – to czcionki, bez większych ozdobników m.in. na końcach liter. Charakteryzują je czyste, proste linie, co sprawia, że świetnie sprawdzają się przy dłuższych tekstach. Przykładowe fonty bezszeryfowe: Verdana, Arial.
Kroje szeryfowe – czcionki bardziej ozdobne, zawierające ozdobniki na końcach liter. Przykłady: Times New Roman, Georgia.
Kroje ozdobne – to fonty o unikatowych, artystycznych kształtach liter i znaków. Przykładowo: Allura, Lobster.
Kroje monospace – charakteryzują się stałą szerokością liter, dzięki czemu każdy znak zajmuje tyle samo miejsca. Przykłady: Monaco, Courier.
Interlinia i wyrównanie
Nie zapominajmy też o pozornie mniej ważnych aspektach projektu, takich jak interlinia i sposób wyrównania tekstu. Interlinia to inaczej odstęp między kolejnymi liniami tekstu – jej wielkość znacząco wpływa na czytelność tekstu, ale też przyjemność z czytania. W tym przypadku powinniśmy znaleźć złoty środek, zbyt duża interlinia sprawi, że nasz czytelnik się rozproszy, zaś za mała znacząco utrudni obcowanie z treściami. Warto sugerować się automatycznie dostosowanymi odstępami – zwykle stanowią one uśrednioną wartość.
Sposób wyrównania tekstu tak samo jak interlinia, ma duży wpływ na ogólny odbiór treści. Wyróżniamy kilka opcji wyrównania: do prawej strony, do lewej, wyśrodkowanie tekstu, a także justowanie tekstu. W tym przypadku nie ma jasnych zasad, która opcja jest najbardziej korzystna (może z wyjątkiem najczęstszej opcji, czy wyrównania do lewej strony), ponieważ bardzo dużo zależy od układu tekstu i projektu graficznego. Dlatego decyzję najlepiej podjąć w zależności od aranżacji tekstu i obiektów na stronie.
Światło, czyli inaczej whitespace
To nic innego, jak niezapełniona, czysta przestrzeń, która tworzy otoczenie tekstu. Mimo że teoretycznie to „nic” to jednak odpowiednio dobrany whitespace jest jedną z podstawowych zasad projektowania. Trudno sobie wyobrazić, aby tekst na stronie internetowej lub w medium drukowanym, był ułożony od krawędzi do krawędzi, bez nawet minimalnych odstępów. Światło nie tylko przyczynia się do bardziej przemyślanego rozmieszczenia elementów strony, ale też podkreśla najważniejsze fragmenty. Równomierne rozłożenie tekstu i niezbyt szerokie marginesy są kluczowe, jeżeli zależy nam na tym, aby czytanie naszego tekstu było nie tylko intuicyjne, ale też przyjemne.
Wizualna warstwa tekstu a czytelność tekstu
Praca nad projektami graficznymi często wymaga od nas połączenia w jedno wielu zaleceń i koncepcji. Nie inaczej jest z założeniami typografii i dopasowaniem ich pod kreację wizualną, czy branding. Główne elementy typografii pomogą nam w kształtowaniu struktur obecnych na stronie, czy w materiałach drukowanych. Znalezienie złotego środka pomiędzy wizualną warstwą tekstu a czytelnością może być wyzwaniem, ale zdecydowanie warto podjąć te działania, aby uzyskać ciekawy, a przy tym łatwy w odbiorze projekt.
Typografia w drukarni
W tym odniesieniu osoba projektująca tekst powinna zwrócić uwagę przede wszystkim format brutto i format netto wydruku, który determinuje rozmieszczenie wierszy, kolumn i innych elementów. Ostatecznie wielkość marginesów wewnętrznych i spadów należy sprawdzać bezpośrednio na stronie drukarni, ponieważ mogą one się różnić w zależności od rodzaju wydruku i wykorzystywanych maszyn. Oprócz dostosowania wymiarów musimy zadbać też o kolory, najczęściej przy druku wykorzystywany jest profil CMYK. Jednak nie zawsze musi to być reguła – najlepiej upewnić się przed zleceniem projektu do druku.
A co jeśli nasz profil kolorystyczny jest inny niż obsługiwany w drukarni? Przede wszystkim może pojawić się różnica w kolorach i ich jakości, jest to związane z faktem, że kolory nie zawsze mają odwzorowanie 1:1 w innym profilu. W Drukomat każdy produkt posiada indywidualną instrukcję dotyczącą spadów i odpowiednich formatów, możesz ją sprawdzić przed złożeniem zamówienia.
Wykorzystaj typografię w szerszym ujęciu – przy projektowaniu stron internetowych
Rozszerzeniem pojęcia typografii jest stosowanie jej zasad, gdy budujemy stronę internetową i staramy się stworzyć możliwie, jak najlepszy layout. W tym przypadku ogólne zasady przy projektowaniu pokrywają się z głównymi założeniami typografii – czytelność, funkcjonalność i estetyka wykonania. Przy tworzeniu stron internetowych warto postawić na projektowanie ułatwiające czytanie, aby ułatwić użytkownikowi nawigację po tekście. Oprócz tego powinniśmy zadbać o spójność wszystkich podstron z identyfikacją wizualną marki.
Gdy pracujemy nad stroną powinniśmy wziąć pod uwagę także dobór kolorów oraz ich proporcje. Najlepiej kierować się przy tym zasadą 60/30/10, czyli dzielimy dany landing page na tło, bazę i akcenty. W myśl tej proporcji 60% strony zajmuje tło w stonowanych kolorach, 30% to baza, wszelakie boxy tematyczne lub inne wyróżnione fragmenty treści, a ostatnie 10% należy do akcentów, czyli najczęściej przycisków CTA.
Aktualnie możemy zauważyć trend, który stawia na minimalizm przy tworzeniu stron internetowych. Wiele z nich stawia na monochromatyczną, oszczędną biało-czarną kolorystykę. Dużą zaletą takiego rozwiązania jest przejrzystość komunikatów, bo nic nie odciąga naszej uwagi, jednak nasz wzrok może się męczyć przy czytaniu większych partii tekstu.
Podsumowanie
Typografia to więcej niż tylko dobre dobranie fontu i odstępów między wierszami, to także sztuka dobrego składu, która dba również o czytelność tekstu. Nie zapominajmy też o funkcjonalności oraz walorach estetycznych, które razem stanowią podstawę efektywnej komunikacji wizualnej. Zrozumienie tych zależności pozwala nam efektywnie je wykorzystywać w praktyce.